Polonya'dan Rus hava ihlali sonrası Nato'ya dördüncü madde çağrısı

Polonya, hava sahasının Rus insansız hava araçları tarafından ihlal edilmesinin ardından NATO'yu dördüncü madde çerçevesinde olağanüstü toplantıya çağırdı.

Varşova'dan yapılan açıklamada 10 Eylül sabah saatlerinde hava sahasının Rusya tarafından İHA benzeri uçaklarla "benzeri görülmemiş" şekilde ihlal edildiği ve bu cisimlerin bazılarının vurulduğu açıklandı.

Polonya ordusu, 19 Rus aracının hava sahasını ihlal ettiğini açıkladı. Bunların bir kısmı Polonya ve NATO güçleri tarafından vuruldu.

Böylece Rusya'nın 2022'de Ukrayna savaşını başlatmasından bu yana ilk kez bir NATO üyesi ile Rusya'ya ait unsurlar arasında doğrudan çatışma yaşandı.

Polonya Başbakanı Donald Tusk, hava sahası ihlalini "büyük ölçekli bir provokasyon" olarak niteledi ve ülkesinin İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana direkt çatışmaya girmesine hiç bu kadar yaklaşmadığını kaydetti.

Tusk buna karşın "savaşın eşiğinde olduğumuzu düşündürecek bir sebep yok" yorumunu da yaptı.

NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, konuyla ilgili yaptığı açıklamada Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e şu mesajı verdi:

"Ukrayna'daki savaşı durdur. Müttefik hava sahasını ihlal etmeyi bırak. Hazır durduğumuzu, teyakkuzda olduğumuzu ve NATO toprağının her karışını savunacağımızı bil."

Rusya: İstişareye hazırız

Reuters haber ajansına göre Rusya Savunma Bakanlığı Ukrayna'nın batısındaki askeri tesisleri hedef aldıklarını, ancak Polonya'da hiçbir hedefin vurulmasının planlanmadığını söyledi.

Açıklamada ayrıca "buna karşın Polonya Savunma Bakanlığı ile bu konuda istişare etmeye hazırız" ifadeleri kullanıldı.

Kremlin konuya dair açıklama yapmamış, AB ve ABD'nin Rusya'yı sürekli provokasyon yapmak ile itham ettiğini söylemişti.

Vladimir Putin, bugüne kadar NATO ülkelerine karşı savaş açma niyetini defalarca reddetti. Ancak birçok Batılı yetkili bunun kendi değerlendirmeleriyle uyuşmadığını söylüyor.

'Çok tehlikeli'

Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, Rus insansız hava araçlarının Polonya hava sahasına girmesini "Avrupa için son derece tehlikeli bir emsal" olarak nitelendirdi:

"Ruslar bunun sonuçlarını hissetmeli. Rusya, savaşın genişletilemeyeceğini ve sona erdirilmesi gerektiğini hissetmeli."

"Yaptırımlara verilen ara çok uzun sürdü" diyen Zelenskiy, Ukrayna'nın müttefiklerinden "güçlü bir yanıt gerektiğini" savundu.

Daha önce Polonya'ya düşen Rus İHA'ları olmuştu ancak Polonya ilk kez hava sahasına giren Rus drone'larını hedef alarak düşürdü.

Rus insansız araçlarına müdahalede NATO uçakları da yer aldı.

Polonya'daki NATO faaliyetlerini ABD yönetiyor.

Havalimanları kapatıldı

Yaşanan hareketlilik nedeniyle başkent Varşova'daki Chopin Havalimanı dahil dört havalimanı gece boyunca kapatıldı.

Sabah saatlerinde ülkenin en büyük havalimanı olan Varşova Chopin ile birlikte üç havalimanının yeniden faaliyete geçtiği açıklandı.

Başkent Varşova dahil Ukrayna sınırındaki üç bölgedeki vatandaşlara evde kalmaları ve güvenli yerlere sığınma çağrısı yapıldı.

Polonya ordusu sabah saatlerinde yaptığı açıklamada, gece boyunca Polonya hava sahasına giren insansız hava araçlarını düşürmesinin ardından askeri operasyonunu sonlandırdığını belirtti.

Ordu, sosyal medya platformu X'ten yaptığı açıklamada, NATO Hava Komutanlığı ve Hollanda'ya, Polonya semalarında güvenliği sağlamak amacıyla F-35 savaş uçaklarını konuşlandırdıkları için teşekkür etti.

Buna göre düşürülen "cisimlerin" biri Belarus sınırına yakın bir noktada bulundu.

Diğerlerinin yerlerini tespit etmek için çalışmalar sürüyor.

BBC News'e konuşan Eski ABD Savunma Bakan Yardımcısı Jim Townsend, Rus insansız hava araçlarının Polonya hava sahasına yaptığı son müdahalenin yanlışlıkla olduğunu düşünmenin zor olduğunu söyledi.

Townsend, "Tek bir İHA yanlışlıktır, birden fazla İHA hata değildir" dedi.

"Ancak bu büyük olasılıkla NATO'nun cevaplaması gereken bir test" diye ekledi.

Polonya'nın devreye soktuğu NATO'nun dördüncü maddesi ne işe yarıyor?

NATO'nun kurucu antlaşması olan Kuzey Atlantik Antlaşması'nın dördüncü maddesinde şu ifadeler yer alıyor:

"Taraflardan herhangi biri, taraflardan birinin toprak bütünlüğü, siyasi bağımsızlığı ya da güvenliğinin tehdit edildiğini düşündüğü zaman, tüm taraflar birlikte danışmalarda bulunacaklardır."

Bu madde devreye sokulduğu zaman NATO'nun karar almakla yetkili organı olan Kuzey Atlantik Konseyi toplanıyor. Burada kararlar oy birliği ile alınıyor.

Dördüncü madde NATO'nun kuruluşundan bu yana Polonya'nın son talebi dahil toplam sekiz kere kullanıldı.

Bunların beşi Türkiye tarafından Irak ve Suriye'deki güvenlik endişeleri çerçevesinde alınacak önlemler ile ilgili toplantı talepleriydi.

Polonya da 2014'te Rusya'nın Kırım'ı ilhak etmesinin ardından Ukrayna'da çıkan çatışmalar konusunda toplantı talebinde bulundu.

Dördüncü madde bir kere de 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Letonya, Litvanya, Polonya, Romanya ve Slovakya'nın talebi üzerine devreye sokuldu.

Kaynak: BBC